Tienduizenden kippen en eieren bij Torsius

Helmus Torsius in een stal met 36.000 Lohman bruin kippen. Het moderne pluimveebedrijf van Torsius staat aan de Withagersteeg in Putten. In het kantoortje van Helmus Torsius, de eigenaar van het gelijknamige pluimveebedrijf, praten we verder over het verleden en het heden. Helmus is getrouwd met Pea en het echtpaar heeft vijf kinderen in de leeftijd van 5 tot 18 jaar.

Mijn opa is hier ongeveer tien jaar voor de oorlog begonnen met een kuiken broederij. Met een bakfiets haalde hij de eieren op en bracht de kuikens weg. ” Opa Willem Torsius werd tijdens de razzia van oktober 1944 weggevoerd naar Duitsland. De aanslagplaats bij de Oldenallersebrug ligt vlak bij deze boerderij, toen met nummer G 83. Helmus: ,, Ze moesten zich in de Oude Kerk in Putten melden. Mijn opa is niet ondergedoken en liep gewoon naar die kerk. Hij zei: ‘Ik kom wel terug, want ik heb niks gedaan’. Hij overleed op 10 januari 1945 op 41-jarige leeftijd in concentratiekamp Neuengamme. Oma Jannetje, die vaak ’s nachts wakker werd omdat ze dacht dat ze haar man terug hoorde komen, had het heel moeilijk. Ze zorgde voor de vier kinderen en ook het bedrijf moest ze draaiende houden. Haar oudste zoon hielp in die tijd al wel mee.” In de oorlog werd de vlak achter de boerderij gelegen spoorlijn geregeld door geallieerde vliegtuigen gebombardeerd. Enkele grote bomgaten zijn nog te zien.

helmustors
Helmus Torsius tussen de kippen.

Oma had na de oorlog ongeveer driehonderd legkippen in koloniehokjes zitten. Van die kippen kon ze rondkomen. Daarnaast had ze een koe voor de melk en een varken voor het vlees. De kuiken broederij is later door een oom van Helmus verhuisd naar Huinen. Zijn vader Henk begon aan de Withagersteeg met de verkoop van kuikens en met het opfokken van hennen. Hij bouwde een stal voor moederdieren, waarvan de eieren werden uitgebroed. Later kwamen daar de consumptie eieren bij. Mijn vader wilde na de oorlog eerst in Canada zijn geluk beproeven, maar hij is uiteindelijk toch hier begonnen. Na de oorlog werden de boeren gestimuleerd om grootschalig voedsel te produceren. Mijn vader ging hokken bouwen en legkippen houden. Ook kocht hij kuikens bij de broederij en verkocht die vervolgens weer. Dit vervoer ging niet meer op de bakfiets, maar met een gehuurde vrachtwagen. Toen was het nog een gemengd bedrijf met onder meer vleesvarkens en kalveren. Ook ging hij naar de eierveiling en de eiermarkt in Barneveld, het centrum van de kippenindustrie. Daarnaast was mijn vader vergaderboer. Zo was hij bestuurslid van de Nederlandse Organisatie van Pluimveehouders.”

Uut vrogger tied
vroeger
Pluimveebedrijf Torsius (Na de Oorlog)

Deze foto is na de Tweede Wereldoorlog gemaakt van boerderij De Withaag aan de Withagersteeg. In de fruitboomgaard stonden koloniehokjes vol kippen. In een zo’n hokje zaten honderdvijftig kippen. Verder was er een koe voor de melk en een varken voor de slacht. Behalve de boerderij zelf zijn de andere gebouwen op het erf veranderd.

Zand vervangen door klinkers

Helmus werd 45 jaar geleden op De Withaag geboren. Dat was toen nog een zandweg. ,,Ja, een hele slechte weg vol kuilen. Bulkwagens konden ons niet meer bereiken, omdat ze in de gaten bleven vastzitten. En toen een wethouder voor een gesprek met mijn vader ook in de steeg bleef vastzitten, werd het zand als snel daarna, begin jaren 70, vervangen door oude klinkers.” Sowieso is er weinig verkeer op de Withagersteeg. Hooguit bestemmingsverkeer en enkele fietsers rijden over deze steeg tussen Putten en Nijkerk.

We zitten op een prachtige locatie, tegen landgoed Oldenaller van Natuurmonumenten aan. Dat heeft zo zijn voor- en nadelen. De natuur is mooi, maar we zijn jaren bezig geweest om milieuvergunningen te krijgen. Dit vanwege geluidsoverlast en de uitstoot van ammoniak. Toen ik de nieuwe stallen aan het bouwen was, maakte ene Volkert van der Graaf, oprichter van Vereniging Milieu-offensief en moordenaar van Pim Fortuyn, bezwaar. Hij heeft zelfs een keer in de struiken gelegen om foto’s te maken.”

Helmus ging in zijn jeugd naar de één kilometer verderop staande school Hoef. Net zoals zijn vader deed en waar ook de kinderen van Helmus en Pea naar school gingen of nog gaan. ,,Als kind kon je vroeger de stallen zo in en uit lopen. Je was nog niet zo op de hoogte van dierenziektes. Vogelpest liet je gewoon uitzieken. De kippen die bleven leven waren beresterk. Mijn kinderen mogen tegenwoordig niet zomaar de stallen meer inlopen.” In 1994 namen Helmus en Pea het bedrijf over en ze kozen er voor om alleen met de kippen verder te gaan. In 2003 was het pluimveebedrijf op een nare manier landelijk nieuws. ,,Op 14 maart van dat jaar zijn we besmet geraakt met vogelpest”, vertelt Helmus Torsius die het er zichtbaar moeilijk mee heeft. ,,Het was een hele zware periode. We hadden toen alleen legbatterij dieren. Er zijn in die weken 120.000 kippen geruimd, ook alle gezonde dieren werden vergast. Dat ruimen ging dag en nacht door. Ook moest ik 24 uur per dag op mijn afgezette erf voor de ambtenaren beschikbaar zijn.”
Werkbezoek van minister Verburg

Na de vogelpest is besloten om om te schakelen naar een diervriendelijker houderij. All kippen lopen tegenwoordig, volgens de nieuwste EU-normen, los in de stallen. Vorig jaar bracht Landbouwminister Gerda Verburg een werkbezoek aan het bedrijf aan de Withagersteeg. Ze kwam kijken hoe wij de omschakeling van legbatterij naar scharrel hadden geregeld en wat wij van die omschakeling vonden.”

minister
Minister Gerda Verburg en Helmus Torsius.

Vroeger werden alle eieren met de hand geraapt, nu gaat alles machinaal. Een honderd meter lange band transporteert de ongeveer 100.000 eieren per dag naar een machine die 30.000 eieren per uur kan rapen. Deze eieren worden door ongeveer 115.000 kippen gelegd en daarmee is Torsius een van de grootste in zijn soort.

Een hen doet er 25 uur over om van de eicel een ei te maken”, vervolgt Helmus zijn les over de kip en het ei. ,,De schaal van het ei wordt pas vlak voor het verlaten van de hen gemaakt. Tussen de tienduizenden hennen lopen ook enkele haantjes, die met het sorteren bij de verkeerde seksegroep zijn terecht gekomen. Wij hebben witten en bruine kippen van het ras Lohman, een sterk Duits ras met een hoog leg gedrag. Die kippen leggen ongeveer vijftien maanden eieren en zijn daarna niet meer rendabel. Ze worden dan soepkippen. Al onze eieren worden bijna dagelijks vervoerd naar Kwetters in Veen, bekend van het 4-granenei,” Torsius vertelt ook nog dat ze vroeger drie cent per ei beurden en nu zeven cent. En dat elke dag eieren eten erg gezond is.

Tussen heden en verleden. Door Peter den Dikken, Aflevering 91